سنگ مرجان چیست؟ روش تشخیص، انواع و خواص مرجان!

سنگ مرجان چیست؟

مرجان (coral) سنگی با منشا آلی است که از اعماق دریا بدست می آید. این سنگ دارای شفافیتی مات بوده و از رنگهای قرمز، صورتی، سفید، سیاه و آبی آن به عنوان گوهرسنگ در جواهرات استفاده میشود. در گذشته از خواص سنگ مرجان استفاده های زیادی در جهت جلوگیری از انرژی های منفی و یا در طلسم ها میشده است. جنگجویان اهل کشور گال (Gauls) در زمان قرون وسطی، کلاهخود و سلاح خود را با این سنگ تزئین می کردند و باور داشتند سنگی محافظ است.

تاریخچه استفاده از سنگ مرجان (Coral)

کشف مهره ها و ابزار و سنگهای مرجان در قبرهایی قبل از دوران حکومت های مصر و سامری نشان از استفاده از آن در 4000 سال قبل از میلاد مسیح را میدهد. سنگهای یافت شده در مقبره های مربوط به عصر آهن و دوران نوسنگی نشان از تاریخچه طولانی این ماده آلی به عنوان شیئی زینتی دارد. در موزه های سرتاسر جهان نمونه هایی از سنگ مرجان (مثلا سوئیس) به عنوان طلسم یا زیورآلات را میتوان یافت میشود که مربوط به 8 هزار سال قبل از میلاد مسیح است.

نام کُرال (Coral) در زبان یونانی به معنای “ناشناخته” است. برخی از اهالی یونانیان باستان مهره مرجان سیاه را ترجیح میدادند در حالی که در کشورهای آفریقایی نوع مرجان قرمز برای آنها نشانه ثروت بود. توره دل گرکو شهری در جنوب نپال ایتالیا، مرکزی مهم برای تجارت سنگ مرجان بود و بیش از هفتاد درصد ذخایر مرجان از این منطقه می آمد. ایتالیایی ها از این سنگ برای قرنها در کارهای هنری، حکاکی و جواهرات به خصوص دوران ویکتوریایی به عنوان سنگ مرکزی سنجاق سینه با دور طلایی استفاده میکردند.

سنگ مرجان چیست و چگونه تشکیل میشود؟

مرجان ماهیتی با منشا آلی دارد که از ترشح مواد آهکی از جنس کربنات کلسیم توسط تشکل بیولوژیکی از میلیون ها آبزی خیلی کوچک نرم تن به نام پولیپ (Polyp) بوجود می آید. این جانوران متصل به هم همزمان که رشد میکنند در طی زمان های بسیار طولانی شاخه های پیچیده و ساختار اسکلتی همانند کاخی سخت زیر خود ساخته و کلنی هایی متشکل از پولیپ به شکل تپه های دریایی و یا صخره های مرجانی را بوجود می آورند.

قسمت بیشتر سنگ مرجان در حقیقت مواد اسکلت مرده است و قسمت زنده آن فقط یک لایه نازک روی سطح خود میباشد. مرجان های سالم و زنده معمولا رنگی هستند. این رنگها میتوانند شامل سفید، زرد، قرمز، نارنجی، برنزی و سبز باشد. سرعت تشکیل مرجانها بسیار کند پیش میرود و در سال فقط یک میلیمتر به اندازه آنها اضافه می شود. 10 تا 20 سال زمان میبرد تا حیات یک مرجان بازیابی شود.

خصوصیات سنگ مرجان

ترکیب شیمیایی      CaCO3 -Mostly Calcium Carbonate

رنگ      سفید، قرمز، نارنجی، صورتی، خاکستری، سیاه

رنگ خاکه           سفید

شفافیت    مات تا اوپاک

کلیواژ     صدفی شکل

جلا        شیشه ای، روغنی

ضریب شکست نور 1.65 – 1.48

شکست دوگانه       0.172

سختی موس          4 – 3

وزن مخصوص      2.7 – 2.6

سیستم کریستالی     هگزاگونال ، بدون شکل با بلورهای میکروسکوپی

فلورسانس ندارد

بهترین نوع سنگ مرجان قرمز با کیفیت جواهری کدام است؟

در گذشته در اروپا از مرجان قرمز رنگ استفاده و بهترین رنگ مرجان قرمز را “روبروم کورالیوم (Corallium rubrum)” میخواندند که بسیار محبوب، نوع جواهری ارزشمند و در بازار با نام مرجان اصیل “noble coral” نیز شناخته شده است. کورالیوم ها اغلب از مدیترانه وارد میشد. در سال های اخیر چندین نوع مرجان از اقیانوس ها و مناطق مختلفی از جهان وارد میشود. کورالیوم ها همانند شاخه های درخت در کلنی ها زندگی میکنند.

رنگ آنها از سفید تا سایه های صورتی، سرخ روشن مانند ماهی سالمون، قرمز خونی و عمیق است. آنها در دریای مدیترانه، ژاپن، چین و برخی دیگر مناطق اقیانوس یافت میشوند. بهترین نوع سنگ مرجان در ارتفاع 100 تا 160 فوتی یافت میشود. کمیاب شدن و از بین رفتن بسترهای مرجانی کورالیوم سبب افزایش قیمت آنها شده است. بهمین دلیل سایتس (CITES)؛ کنوانسیون بین المللی تجاری در حافظت از جانوران و گیاهان در معرض خطر، قوانینی در جهت تنظیم مقدار برداشت و یا مجوز صادر کردن آنها ایجاد کرده است. هرچند در عمل بازار راه خودش را طی میکند! .

آیا سنگ مرجان چراغ دار که روشن میشود حقیقت دارد؟

امروزه سنگهایی تحت عنوان سنگ مرجان چراغ دار در ایران باب شده که لازم است ذکر کنم این نمونه ها از اندونزی غالبا می آیند و اساسا پلاستیک بوده و درون آنها نوعی باتری میگذارند که با تماس با آب یا دست روشن میشود. این نمونه ها بسیار کم ارزشند و قیمت هر عدد بیشتر از 20 هزار تومان نباید تجاوز کند!. باید بدانید که قیمت سنگ مرجان قرمز طبیعی و اعلی نسبتا بالا و گران قیمت میباشد.

روش تشخیص سنگ مرجان اصل

به عنوان یک تست تخریبی در مورد تشخیص سنگ مرجان هایی که رنگ میشوند میتوان آنها را در ظرفی حاوی استون که زیر آن پارچه نخی سفید است تست کرد. اگر رنگ پارچه نخی مقداری قرمز شد یعنی مرجان رنگ شده است. جهت تفاوت مرجان اصل با پلاستیک میتوانید آن را در هیدروکلریک اسید یا جوهرنمک بگذارید و واکنش سنگ مرجان به علت داشتن جنس کلسیوم کربناتی را به صورت حباب ها و تجزیه شدن آن را مشاهده کنید. توجه کنید این تست سنگ مرجان اصل از بین میبرد! . بنظرم برای ریسه های ارزان قیمت جهت آموزش مفید است.

در روش های تخصصی گوهرشناس از میکروسکوپ، طیف سنجی مادون قرمز، اسپکتروسکوپی فوتولومینسنس و رامان، وزن مخصوص، ضریب انعکاس نوری و دیگر موارد جهت تشخیص سنگ مرجان استفاده میشود. در طیف سنجی رامان با تشخیص کاروتن به عنوان عامل رنگ قرمز در سنگ مرجان به راحتی میتوان تفاوت سنگهای مرجان بهسازی شده یا مصنوعی را از طبیعی دریافت. امروزه برخی تست هایی نظیر انداختن در شیر و.. رواج پیدا کرده که پشتوانه علمی نداشته و وقت تلف کردن هستند.

مرجان های سفید

مرجان های سفید در اثر افزایش دمای آب، تغییر شرایط محیطی و نور دچار استرس و بلیچینگ یا رنگ رفتگی شده و سفید میشوند. هنگامی که دمای آب زیاد میشود، مرجان ها جلبکی همزیست در بافت خود را خارج و رنگ آنها به سفید تغییر میکند. از آنجایی که سنگهای مرجان بسیار حساس بخصوص به دما هستند، افزایش گرمای جهان، اسیدی شدن و آلودگی ها به همراه ماهیگیری جمعی و شکار غیر اصولی بیش از حد آنها، حیاتشان را به خطر انداخته است.

خواص سنگ مرجان در باورهای باستانی

در کتب قدیمی از خواص سنگ مرجان بسیار یاد شده است. تعداد کمی از سنگهای جواهری در گذشته همزمان به عنوان طلسم و درمان استفاده میشد که سنگ مرجان یکی از این موارد است. برای مثال تصور میشد سنگ مرجان میتواند جنون و دیوانگی را درمان، دندان های کودکان را محکم (این اعتقاد در دوره ویکتورین میباشد) و یا آثار بیماری برای فردی که آن را در دست کند کم میشود.

بومیان آمریکایی از خواص مرجان بهره زیادی میبردند. در میان قبایل هوپی و زونی، از 4 سنگ مرجان، فیروزه ، صدف آبالون و شبق به عنوان چهار عنصر نماد زندگی استفاده میکردند. در قرن 16 میلادی بسیاری از مردم اعتقاد داشتند که یک تکه سنگ مرجان طبیعی قرمز یا سفید دارای قدرت آرامش دهده به فردی است که دچار خشم شدید شده است. مردم رم باستان یک قطعه کوچک از مرجان قرمز مدیترانه را به کودکان خود آویز میکردند تا از خطرات آنها را مصون داشته و سالم بمانند.

همچنین باور بر این بود گذاشتن یک قطعه مرجان بر سر درب خانه میتواند از ساکنین خانه محافظت کند و یا فرد دارنده این سنگ از رعد و برق محافظت میشود. از نظر خواص سنگ مرجان در چاکرا درمانی گفته میشود این سنگ برای چاکرای قلب (چهارم) سودمند است. مرجان سنگ ماه تولد متولدین آبان، آذر و اردیبهشت است.