شبق چیست؟

شبق که به نام‌های کهربای سیاه، سنگ موسی و مهر سیاه معروف است از خانواده سنگ‌های نیمه‌قیمتی محسوب می‌شود. نیمه قیمتی بودن این سنگ به این خاطر است که جز کانی‌ها به حساب نمی‌آید و درواقع کانی‌وار است. این سنگ به علت خاصیت مغناطیسی‌اش به کهربای سیاه معروف است. شبق، از چوب‌های تحت فشاری که به صورت زغال درآمده‌اند، تشکیل شده‌ و معمولا این زغال از چوب کاج‌های مطبق، پدید آمده‌است. این سنگ در صنعت طلا و جواهر و معماری باستان، کاربرد تزئینی دارد.

شبق از تجزیه‌ چوب درختان(معمولا کاج)، تحت فشار بسیار بالا طی میلیون‌ها سال، به‌وجود می‌‌آید. این سنگ خاستگاهی زیست محیطی دارد و از چوب‌هایی که میلیون‌ها سال، در آب راکد مانده بودند، به وجود آمده است.

شبق به دو شکل سخت یا نرم یافت می‌شود. شبق سخت، محصول تراکم کربن و آب نمک است و شبق نرم، تراکم کربن و آب شیرین به وجود آمده است.

نخستین شبق یافت شده، در شهر ویتبای انگلستان، متعلق به دوران اولیه ژوراسیک(حدود 182 میلیون سال پیش) است. نوعی از این سنگ به نام شبق ویتبای شناخته می‌شود که بسیار معروف و مرغوب است. شبق ویتبای سنگ پرطرفداری در صنعت جواهر از قرن سوم میلادی، در بریتانیا بود.

حلقه‌، سنجاق مو، دستبند، النگو، گردنبند و آویز از زیورآلاتی بود که برای تزئین آن‌ها از این سنگ استفاده می‌کردند و بسیاری از آن‌ها در موزه‌‌‌ی یورک شایر وجود دارند.

این سنگ همچنین، در طول سلطنت ملکه ویکتوریا (1876¬-1901) متداول بود. ملکه ویکتوریا، از شبق ویتبای در قسمتی از لباس سوگواری برای مرگ پرنس آلبرت استفاده‌ کرد.

شبق در ادبیات فارسی

شاعران و نویسندگان ایرانی پارسی‌گو دربارهٔ این سنگ سیه فام نوشته‌های فراوانی دارند که برای نمونه در سروده‌های فردوسی، مولوی، فرخی و نظامی این‌چنین آمده است:
شبی چون شبه روی شسته به قیر نه بهرام پیدا نه کیوان نه تیر (فرودسی)
به عوض شبه گوهر سرخ یابی ازو چون کند با تو بازارگانی (فرخی)
کند چشمشان از شبه مهره بازی کند زلفشان برسمن مشکسایی (فرخی)
زنخدانی چون سیم و برو از شبه خالی دلم برد و مرا کرد ز اندیشه خیالی (فرخی)
شبه در عقد یاقوتی کشیده فرنگی زنگیی را سر بریده (نظامی)
این صدفها نیست در یک مرتبه در یکی دُر است و در دیگر شبه (مولوی)

شبق به دلیل رنگ تیره و محزون و همچنین ظاهر ساده، در قرن۱۹میلادی، برای تزئین جواهرات سوگواری و تسبیح راهبان به کار برده می‌شد.

خواص شبق

• برای درمان دردهای ناشی از دندان و لثه مفید است.
• دردهای مفاصل را کاهش می دهد.
• کارکرد تیروئید را تقویت می کند.
• نیروی اراده را تقویت می کند.
• ضد طلسم (باطل السحر) است.
• برای خانم های تازه زایمان کرده بسیار مفید است.
• انرژی های منفی را دور می کند.
• استرس را بر طرف می کند.