خواص عقیق Properties of agate
معرفی اجمالی عقیق، خواص عقیق از دیدگاه ائمه معصومین، فواید سنگ عقیق چیست؟
سختی: 6.5-7
وزن مخصوص: 2.5-2.7
شکست نور: 1.54
عقیق در رنگ های قرمز، زرد، خاکستری مایل به آبی وسسفید یاقت میشود. همچنین سنگ هایی وجود دارد که به سبب شباهت ساختاری و فیزیکی جزء خانواده عقیق محسوب میشوند مانند عقیق سلیمانی یا چشمی باباقوری عقیق شجری ، عقیق خزه ای.
گاهی از اوقات، سنگ عقیق را به دلیل کم رنگی و زیبایی بیش تر رنگ آمیزی میکنند. برای این کار ابتدا عقیق را در اسید یا تیزاب گرم میشویند و بعد از تراش نهایی آن را رنگ کرده و جلا میدهند.
برای قرمز رنگ کردن آن، عقیق را داخل محلولی از نیترات آهن قرار داده و حرارت میدهند که با تغییر در غلظت محلول و درجه حرارت میتوان انواع رنگ های قرمز را حاصل نمود. البته عقیق های زرد رنگ را بدون استفاده از مواد رنگ زا و فقط به وسیله حرارت دادن به رنگ قرمز تبدیل میکنند.
همچنین برای زرد رنگ کردن آن، عقیق را ابتدا در اسید هیدروکلریک قرار داده و پس از اشباع به آرامی حرارت میدهند. برای سبز کردن آن نیز عقیق را در محلول نمک کرم یا محلول نیترات نیکل اشباع کرده و حرارت میدهند. البته عقیق سبز بسیار شبیه به یشم بوده و تشخیص آنها از یکدیگر آسان نیست. جالب است بدانید که سنگ عقیق به علت مقاومت در برابر مواد شیمیائی، در صنعت نیز کاربرد دارد.
خواص و فواید
عقیق دارای طبعی گرم و مرطوب است و از دیرباز، قبایل و ملل کهن جهان، عقیق را سنگ مقدسی دانسته و آن را از خود دور نمی کرده اند، عقیق سنگی است که آن را حرز و حامی انسان در مقابل بلایا و حوادث به ویژه در جنگ ها میشمارند، و برای افزایش درآمد و رونق کسب و کار و آسان شدن کارها بسیار مفید است.
عقیق برای جلوگیری از خونریزی های شدید، به ویژه برای زنان، بسیار مفید است. همچنین برای تقویت نقاط مختلف بدن و برقراری تعادل و هماهنگی در آنها مفید است. عقیق انرژی فراوان دارد و علاوه بر زدودن انرژی های منفی از محیط، سبب پاکسازی هاله،از انرژی های منفی میشود، همچنین عقیق، برای تعالی روح و شادابی و آرامش آن و برطرف شدن غم و ناراحتی های روحی بسیار موثر است.
سنگ عقیق از نگاه ائمه معصومین (علیهم السلام)
.سنگ عقیق در کشورهایی هم چون یمن، هندوستان، ایران، چین، و آلمان و در رنگ هایی چون قرمز، زرد و سفید یافت میشود. اما فضائل و فواید پفته شده درباره ی کدام نوع از عقیق است؟ و آیا این فواید درباره تمام عقیق ها صحت دارد و یا فقط مخصوص عقیق یمانی است؟
ابن شهر آشوب نقل می کند: روزی جبرئیل بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شد و گفت:« یا رسول الله! پروردگارم بر تو سلام و درود میفرستد و میفرماید انگشترت را در دست راست کن و نگین آن را هم عقیق قرار بده و به پسرعمویت علی نیز بگو انگشترش را در دست راست کند و نگین آن را عقیق قرار دهد.» پیامبر پیام جبرئیل را به امیرمومنان علی علیه السلام رسانیدند. حضرت علی علیه السلام عرضه داشت: « یا رسول الله عقیق چیست؟ رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمود: عقیق کوهی در کشور یمن است.»
مناقب: 87/3 بحارالانوار: 61/42 مستدرک: 293/3
روزی امیرمومنان علی علیه السلام از کنار جسد کشته ای می گذشتند که انگشتری با نگین عقیق در دست داشت. در این حال حضرت فرمود: « برای چه از صاحبت که تو را در دست داشت محافظت نکردی (و مانع کشته شدنش نشدی)؟» پس انگشتر به قدرت امامت به صدا درآمد و گفت : یاعلی من عقیق یمانی نیستم. (الدر الثمین ص73) کنایه از این که خاصیت حفظ از حوادث و بلایا ویژه عقیق یمانی است.
با توجه به دو حدیثی که ذکر گردید و دیگر قراین باید گفت که خواص یاد شده برای عقیق، ویژه عقیق یمانی به خصوص عقیق یمانی سرخ است. البته نمی توان گفت که عقیق دیگر مناطق چون عقیق ایرانی، هندی و چینی و… هیچ خاصیتی ندارد، بلکه همه این خواص به طور کامل در آن ها نیست؛ چرا که بنابر روایات، بعضی از امامان علیهم السلام عقیق روم در دست داشته اند (کافی ج6 ص470) و اگر عقیق رومی هیچ فضیلی نداشته، آن بزرگواران در دست نمی کرده اند.
گفتنی است معدن عقیق کشور یمن در منطقه جنوبی شهر صنعان میباشد.
فضایل سنگ عقیق از از نظر ائمه
1- نخستین سنگ ایمان آورنده به خدا، پیامبر و ائمه علیهم السلام
سلمان فارسی روایت میکند که روزی پیامبراکرم صلی الله علیه و آله به امیرمومنان علیه السلام فرمود: «یاعلی، انگشتر را در دست راست کن تا از دسته مقربان الهی باشی!» حضرت عرضه داشت: «یا رسول الله، مقربان درگاه الهی چه کسانی هستند؟»
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: آنها جبرئیل و میکائیل اند.»
باز حضرت پرسیدند: چه انگشتری در دست کنم؟»
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «عقیق قرمز، پس همانا سنگ عقیق اول کوهی است که اقرار کرد به وحدانیت خدا و به پیامبری من و به وصایت تو یاعلی و امامت فرزندان بعد از تو و به بودن بهشت برای محبان تو و شیعیان فرزندانت.»
2- با ایمان ترین سنگ در میان سنگ ها
امام صادق علیه السلام فرمود:« دوست دارم که هر مومنی از شیعیان ما پنج انگشتر را در دست داشته باشد. یکی از آن عقیق است؛ زیرا عقیق با ایمان ترین و مومن ترین سنگ به خدا و به ما اهل بیت در میان سنگ هاست.»
3- اول کوه شهادت دهنده به ولایت امیرمؤمنان علی علیه السلام
امام رضا علیه السلام ضمن حدیثی در فضیلت روز غدیر فرمود: « خداوند ولایت امیرمؤمنان علیه السلام را بر ساکنان طبقات هفت گانه آسمان عرضه کرد. پس اول کسانی که به ولایت امیرمؤمنان علی علیه السلام ایمان آوردند، ساکنان طبقه هفتم آسمان بودند. خداوند (به علت این عمل آنان) آسمان هفتم را به عرض خودش آراست و عرش خود را در آسمان هفتم قرار داد.
پس از آن، ساکنان طبقه چهارم را هم به بیت المعمور آراست و بیت المعمور را در آن جا قرار داد. سپس ساکنان آسمان دنیا به امامت امیرمؤمنان علی علیه السلام اقرار کردند و ایمان آوردند.سپس ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام را بر زمین (هفت طبقه زمین) عرضه کرد. اول جایی که به ولایت امیرالمؤمنین اقرار نمود، سرزمین مکه بود. پس خداوند آن را به وجود کعبه آراست. سپس سرزمین مدینه ایمان آورد، پس آن سرزمین را به وجود پیامبر صلی الله علیه و آله آراست. سپس سرزمین کوفه به ولایت امیرالمؤمنین علی علیه السلام اقرار کرد، خداوند آن را نیز به وجود امیرمؤمنان علیه السلام آراست. سپس خداوند ولایت حضرت علی علیه السلام را بر کوه ها عرضه کرد. پس اولین کوه هایی که به ولایت حضرت علی علیه السلام شهادت دادند. سه کوه عقیق، فیروزه و یاقوت بود.(اقبال الاعمال 262/2 ، بحارالانوار 262/27)
4-تسبیح سنگ عقیق و استغفار برای دوستان محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله
بشیر خدمت امام صادق علیه السلام عرض کرد: «فدایت شوم، چه نگینی بر روی انگشترم قرار دهم؟» حضرت فرمودند: «ای بشیر! چرا از استفاده عقیق قرمز و عقیق زرد و عقیق سفید غافلی؟! پس همانا این سه عقیق، سه کوهی هستند در بهشت که کوه عقیق قرمز بر خانه پیامبر صلی الله علیه و آله در بهشت و کوه عقیق زرد بر خانه فاطمه زهرا علیها سلام در بهشت و کوه عقیق سفید نیر بر خانه حضرت علی علیه السلام در بهشت سایه افکنده است و همه این خانه ها یکی ست. همانا این سه کوه، خدا را تسبیح و تقدیس و تمجید کرده و برای دوستان و محبان آل محمد علیهم السلام استغفار میکنند.»
5- تکلم خداوند با حضرت موسی علیه السلام
امام صادق علیه السلام فرموده اند: «انگشتر عقیق در دست کنید. همانا خداوند با پیامبرش، موسی علیه السلام بر روی کوه عقیق سخن گفت و موسی بر این کوه به مقام کلیم اللهی رسید
6- معراج پیامبر
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله میفرماید:« در شب معراج که به آسمان ها سفر کردم (به عرش رفتم) به مرتبه ای رسیدم که نزدیک تر از آن به مقام ربوبیت، تصور پذیر نیست. پس خداوند با من در آنجا بین دو کوه عقیق سخن گفت.
با نگاه به این دو حدیث، که خداوند بر روی کوه عقیق با حضرت موسی علیه السلام و بین دو کوه عقیق با پیامبرش حضرت محمد صلی الله علیه و آله سخن گفت، عنایت خداوند به سنگ عقیق معلوم میشود؛ و این بدان جهت است که اول سنگی بوده که به یگانگی خدا و نبوت پیامبر صلی الله علیه و آله و ولایت امیرمؤمنان علی علیه السلام شهادت داده است.
حکایت و آدابی مربوط به سنگ عقیق
1- صدقه حضرت علی علیه السلام به مرد فقیر در حال نماز
مرد فقیری وارد مسجد شد و از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله درخواست کمک کرد و کسی جز حضرت علی علیه السلام که درحال نماز بود، به او کمک نکرد، در این هنگام آیه ولایت: « انما و لیکم الله و رسوله و الذین ءامنوا الذین یقیمون الصلاة و یؤتون الزکوة وهم راکعون» نازل شد، در کتب تاریخ نقل شده آن انگشتری که حضرت علی علیه السلام به مرد فقیر داد، عقیق قرمز یمانی بوده است.
2- آداب استخاره
در کتاب مصباح درباره آداب و مستحبات عمل استخاره آمده است که استخاره کننده، انگشتر عقیق در دست راست کند، درحالی که روی آن نوشته شده باشد: «محمد وعلی» و سپس با دست راست قبضه ای بگیرد.
3- آداب خوردن تربت امام حسین علیه السلام
در کتاب بحار الانوار برای خوردن تربت امام حسین علیه السلام و شفا طلبی از آن آدابی ذکر شده است، از جمله آنکه: هرگاه خواستی مقداری از تربت امام حسین علیه السلام را برداری و استفاده کنی،انگشتری نقره در دست کن که نگین آن عقیق باشد و بر روی آن نوشته باشد: ماشاء الله لا قوه الا بالله استغفرالله»
4- دفن میت
سیره و سنت بسیاری از بزرگان و علما، این چنین بوده که بر روی نگین عقیق، اسم جلاله خداوند و اسماء چهارده معصوم را حک کرده و وصیت میکردند که بعد از مرگ آنها، در هنگام دفنشان، این نگین را در دهان آنها بگذارند.
فواید سنگ عقیق
1- از بین بردن فقر
امام رضا علیه السلام درباره یکی از خواص عقیق میفرماید:« عقیق، فقر را از بین میبرد و دست کردن آن نفاق را نیز نابود میکند.
امام صادق علیه السلام: در حدیثی طولانی در خواص سنگ عقیق فرمود: «خیلی عجیب است که شخصی در دستش انگشتر عقیق باشد و درهم و دینار (پول) نداشته باشد.»
امام رضا علیه السلام میفرمایند :«کسی که انگشتری با نگین عقیق در دست کند، فقیر نمیشود.»
2- وسعت بخشیدن به رزق و بی نیاز کردن ان از مردم
بشیر از امام باقر علیه السلام پرسید: چه نوع نگینی را روی انگشترم قرار دهم؟ حضرت فرمود: «ای بشیر! چرا از عقیق قرمز و عقیق زرد و عقیق سفید غافلی! همانا این سه، کوه هایی هستند در بهشت… تا آنجا که فرمود: هرکس یکی از انواع عقیق را در دست کند و شیعه ما اهل بیت نیز باشد، به جز خیر و خوبی و وسعت در رزق نمیبیند و بی نیاز از مردم میگردد.»
3- افزدون بر ثواب نماز
حضرت علی علیه السلام میفرمایند: « کسی که انگشتر عقیق دردست کند و دو رکعت نماز با آن بخواند، ثواب آن دو رکعت، برابر با هزار رکعت نمازی است که بدون انگشتر عقیق بخواند.»
4- تسریع در اجابت دعا و برآوردن حوائج
امام صادق علیه السلام در حدیثی در ادامه بیان فواید انگشتر عقیق میفرماید: « خداوند دوست دارد دستی که برای دعا کردن به درگاهش بلند میشود، با انگشتر عقیق باشد»
حضرت علی علیه السلام: فرمود: «هیچ دستی نزد خداوند در هنگام دعا محبوب تر از دستی نیست که در آن انگشتر عقیق باشد.»
امام سجاد علیه السلام میفرماید: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «هرکس انگشتر عقیق در دست کند (و دعا کند) خداوند حوائج او را برآورده میسازد.»
5- دور داشتن از قطع دست و خون ریزی شدید
روزی اعمش از اصحاب امام صادق علیه السلام به همراه حضرت در کنار قصر منصور دوانیقی (خلیفه عباسی) ایستاده بودند که ناگهان مردی تازیانه خورده از آنجا بیرون آمد. پس حضرت فرمود: «ای اعمش نگاه کن و ببین نگین انگشتر این مرد چیست؟» اعمش پیش رفته و خوب نگریست و گفت: یابن رسول الله، نگین انگشتر او عقیق نبود.
حضرت فرمود: « ای اعمش! بدان اگر نگین انگشترش عقیق بود تازیانه نمیخورد. اعمش گفت: یابن رسول الله از خواص انگشتر عقیق بیشت تر برایم بگویید. حضرت فرمود: دست کردن انگشتر عقیق، از قطع شدن دست محافظت میکند.» گفت: دیگر چه خواصی دارد؟ حضرت فرمود: «از خونریزی شدید نیز جلوگیری میکند.»
6-مانع شکنجه و تازیانه از روی ظلم
روزی مردی از کنار امام باقر علیه السلام عبور کرد که دستگاه ظالمانه حکومتی بنی امیه به ناحق او را تازیانه زده بودند. پس امام باقر علیه السلام به راوی فرمود:
«چرا همراه خود انگشتر عقیق نداشت؟! بدان همانا اگر انگشتر عقیق در دست داشت، به او تازیانه به ناحق نمی زدند.»
7- ایمنی از شر حاکم ظالم و هراس انگیزها
امام باقر علیه السلام فرمود: «دست نمودن انگشتر عقیق، انسان را از شر سلطان ظالم و هرچه که او از آن می ترسد و می گریزد، نگاه میدارد»
روزی حاکم شهر دستور داد تا یکی از سادات را بدون جرم دستگیر کنند. وقتی سربازان آن مرد را میبردند، امام صادق علیه السلام او را در آن وضعیت مشاهده نموده و فرمود: «برای او انگشتر عقیق بفرستید (تا آن را در دست کند)». خانواده آن مرد انگشتر عقیقی به او دادند، پس آن مرد از حاکم، اذیت و آزاری ندید.
8- قرار گرفتن در پناه مخصوص خدا و ولی خدا
اسماعیل فرزند امام صادق علیه السلام از جدش امام باقر علیه السلام نقل می کند که حضرت به او فرمود: « ای فرزندم! هرکس شب را صبح کند، در حالی که انگشتر عقیق در دست راست داشته باشد وهنگام صبح قبل از آن که کسی را ببیند، نگین انگشترش را برگرداند، به طوری که در کف دستش قرار گیرد و سوره قدر بخواند و بعد بگوید: « آمَنتُ بِاللّهِ وَحدَهُ لا شَریکَ لَهُ و کَفَرتُ بِالجِبتِ وَ الطّاغُوتِ، و آمَنتُ بِسرّ ِ آلِ مُحَمَّدٍ و عَلا نِیِّتِهِم، وَ ظاهِرِهِم و باطِنهِم و أَوَّلِهِم و آخِرِهِم». خداوند او را در آن روز از شر آنچه از آسمان نازل میشود و به سوی آسمان بالا می رود و همچنین از شر آن چه در زمین فرو می رود و از آن خارج میشود، حفظ میکند و در محافظت خدا و ولی خدا به سر میبرد و تا صبح را به شب رساند.»
9- حرز سلامتی از هر بلاء
حضرت علی علیه السلام میفرماید: « انگشتر عقیق در دست کنید که مایه برکت برای شما قرار داده شده است تا از بلاها و حوادث ایمن باشید.»
بشیر از امام باقر علیه السلام پرسید:« چه نوع نگین و سنگی را برای رکاب انگشترم تهیه کنم؟» حضرت فرمودند:« ای بشیر! چرا غافلی از عقیق قرمز، زرد و سفید؟ (یعنی این نگین ها را انتخاب کن) پس هرکس یکی از آنها را انگشتر خود قرار دهد، از جمیع بلاها و حواث مصون و محفوظ می ماند.»
امام صادق علیه السلام می فرماید: «همانا عقیق انسان را در مقابل هرگونه بلا و حادثه ای محافظت میکند.»
10- نگاه دار انسان در سفر
امام صادق علیه السلام میفرماید: «عقیق حرز در سفر است و دست کردن انگشتر آن در هنگام سفر، انسان را از خطرهای سفر محفوظ و مصون می دارد.»
یکی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله میگوید:« روزی مردی نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و از دزدان قافله در مسیر مسافرت و دزدیده شدن اموالش توسط آنها شکایت کرد. حضرت فرمودند:« چرا انگشتر عقیق در دست نمی کنی؟ پس همانا انگشتر عقیق انسان را از بدی ها و خطرات محافظت میکند.»
11- عاقبت به خیری انسان در زندگی
راوی از امام باقر علیه السلام پرسید:« چه نوع نگین و سنگی را بر روی انگشترم قرار دهم؟» حضرت فرمود:« ای بشیر! چرا از عقیق قرمز، زرد و سفید غافلی؟ هرکس از شیعیان آل محمد علیهم السلام باشد و یکی از این سه نوع عقیق را در دست کند، در زندگی اش مگر، خیر و برکت و خوبی نمیبیند.»
حضرت زهرا علیها سلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می فرماید: « هرکس انگشتر عقیق در دست کند، همیشه خیر و برکت و خوبی می بیند.»
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله میفرماید: «خداوند عاقبت کسی را که انگشتر عقیق در دست نماید، به خیر و خوبی ختم میکند.»
حضرت علی علیه السلام میفرماید: کسی که انگشتر عقیق در دست کند، خداوند عاقبت کارهای او را به آسایش و ایمان ختم میکند.»
12- باز داشتن از عذاب خداوند
امام کاظم علیه السلام از اجداد طاهرینش نقل می فرماید: « زمانی که خداوند موسی بن عمران را خلق کرد (وقتی او را در میقات به رسالت مبعوث کرد) با موسی بن عمران سخن گفت، سپس خداوند عنایت ویژه ای بر اهل زمین کرد و از نور صورت حضرت موسی، کوه عقیق را آفرید، سپس خداوند قسم یاد نمود: به عزتم قسم هرگز نمی سوزانم و عذاب نمیکنم دستی را که در آن انگشتر عقیق باشد، به شرط آن که ولایت علی علیه السلام را در دل داشته باشد.»
سلمان و ابن عباس از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت می کنند که فرمود: «در سفر معراج، به آن مقامی رسیدم که نزدیک تر از آن به خداوند تصور شدنی نیست. خداوند با من بین دو کوه عقیق سخن گفت و خطاب رسید: یا احمد! همانا من، تو و علی را از نور خودم خلق کردم و این دو کوه عقیق را (که در عرش میبینی) از نور صورت علی بن ابی طالب خلق کردم.
پس به عزت و جلالم قسم میخورم که به راستی خلق کردم این دو کوه عقیق را تا نشانه ای باشد میان موجودات و آفریده هایم و مومنان با این علامت شناخته میشوند. (ای رسول ما) به راستی به عزتم قسم یاد میکنم که همانا آتش جهنم را بر کسانی که انگتشر عقیق در دست میکنند و ولایت علی علیه السلام را در سینه دارند و شیعه اویند، حرام کردم»
13- غم زدایی و فرح انگیزی
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: « (ای مردم) انگشتر عقیق در دست کنید، همانا تا انگشتر عقیق در دست دارید، غم و اندوه زیاد، بر دل شما وارد نمی شود.»
14- افزایش امکان برنده شدن در قرعه
امام رضا علیه السلام فرمود: « کسی که انگشتر عقیق در دست کند و قرعه را بردارد، شانس او برای برنده شدن بیش تر است و قرعه بهتری خواهد داشت.»
منبع: کتاب سنگها و خواص اعجاب انگیز نویسنده موحد ابطحی