خواص زمرد | همه چیز درباره زمرد | مقاله کامل درباره زمرد
زمرد به چه معناست؟
زمرد به معنای سبز است و نام آن از واژه یونانی “اسماراگودس (Smaragdos)” گرفته شده که برخی نیز می گویند از زبان فارسی نشات گرفته شده است. در گذشته کلیه بلورهای سبز رنگ را زمرد می خواندند. اولین اشاره به آن در ادبیات غربی، از ارسطو است.
او طرفدار بزرگ سنگهای قیمتی بوده و در مورد خواص سنگ زمرد نوشته است که همراه داشتن این گوهر، قدرت حضور در سخنرانی ها و در تجارت را افزایش می دهد، سبب پیروزی در دادرسی می شود، به حل و فصل پرونده ها کمک می کند و آرامش و تسلی خاطر می بخشد.
ارسطو همچنین درباره خواص سنگ زمرد اظهار داشت:
استفاده از آن در گردن آویز و یا به صورت انگشتری از بیماری صرع جلوگیری می نمایدارسطو
تاریخچه سنگ زمرد چیست؟
از میان سنگهای قیمتی بریل، سنگ زمرد از پیشینه تاریخی بالایی برخوردار است؛ شواهد فروش آن در بازارهای بابل در چهار هزار سال پیش از میلاد وجود دارد. این گوهرسنگ در طول بیش از شش هزار سال در اغلب فرهنگ های دنیا نظر یونان باستان و ایران منبع جاذبه و احترام بوده است.
این سنگ به دلیل زیبایی و قدرت معنوی در بین همه ادیان اصلی مقدس شمرده می شد رنگ سبز رنگی مقدس در فرهنگها و مذاهب مختلف نظیر اسلام بوده و حتی کلیسای کاتولیک نیز از آن به عنوان والاترین رنگ مذهبی یاد کرده است. از خواص زمرد از نظر فیزیکی نیز استفاده می شد و به سنگ مطالعه مشهور بود زیرا در گذشته قبل از اینکه عدسی و عینک بزرگنمایی کشف شود از نوع شفاف این گوهر برای مطالعه و دیدن اشیا کوچک استفاده می کردند.
آزتک ها و اینکاها (قبیله هایی در آمریکای جنوبی) آن را می پرستیدند و حتی از خواص سنگ زمرد از نظر دارویی بهره می بردند. بعد از تنزل تمدن اینکاها، معدن های این گوهرسنگ از یاد رفت تا اینکه با کشف معادن جدید در قرن 16 میلادی دوباره استخراج آن شروع شد.
در فرهنگ ایرانی نیز این گوهر ریشه فراوانی یافته است تا جایی که شاعران در وصف آن شعر سروده اند:
در مصر قدیم نیز این گوهرسنگ نماد زندگی ابدی و هدیه ای از جانب خدای حکمت (Thoth) شمرده می شد و گوهر محبوب ملکه کلئوپاترا بود. در تورات نیز از زمرد به عنوان سنگ زیربنای شهر بیت المقدس یاد شده و بهمین دلیل نزد مردم بیت المقدس و قوم بنی اسرائیل احترام بالایی دارد.
اولین ذخایر کشف شده زمرد در جهان کدامند؟
از لحاظ تاریخی، اولین محل معروف، تعدادی معدن کنار دریای سرخ در مصر بود، معروف به معادن کلئوپاترا. بیشترین زمرد های استفاده شده در جواهرات قدیمی از این معادن به دست می آمدند. مکان این معادن در قرون وسطی کاملا گم شده بود.
این معادن تا سال ۱۸۱۸ مورد اکتشاف مجدد قرار نگرفته بودند، تا وقتی که کالیود از سوی نایب پادشاه مصر برای جستجوی آنها فرستاده شد و بالاخره معادن قدیمی را یافت: معادن در دامنه کوه های جبل سیکائیت و جبل زوبارا در اتباعی شمالی و موازی دریای سرخ هستند. در قرن 19 معدن معروف کلئوپاترا تقریبا تمام شد.
اولین نوع استخراج شده به دست مصریان به دوره بطلمیوسی (۳۳۰ – ۳۲۳ قبل از میلاد) باز می گردد، اما اشیایی پیدا شده است که به رامسس دوم (۱۳۰۰ قبل از میلاد) یا حتی قبل از آن بر می گردد. تصور می شود گنجینه های زمرد مغول، عثمانی و ایرانی از معادن خاوری به دست می آمدند که در واقع از پنج شیر افغانستان بوده است.
مشخصات کانی شناسی زمرد چیست؟
سنگ زمرد یک کانی با سختی 7.5 تا 8 در مقیاس موس (Mohs) و وزن مخصوص 2.68 تا 2.78 است و از این نظر استحکام آن سخت تر از کریستال کوارتز می باشد. از نظر شیمیایی نیز با ترکیب شیمیایی Be3Al2(SiO3)6 حاوی 67% سیسلیس، 19% آلومینیوم و 14% بریلیوم بعلاوه عناصر آلکالی می باشد.
نحوه تشکیل و استخراج زمرد چگونه است؟
تشکیل بلور زمرد فرآیندی آهسته و طولانی است همانند کانی های دیگر این گوهرسنگ نیز از مواد مذاب درون زمین و تحت فشار و حرارت بالا بوجود می آید که می توان آنها را در گرانیتها، پگماتیت ها (پسمانده ماگما)، شیست ها و نهشته های آبرفتی پیدا کرد.
برعکس یاقوت کبود و یا روبی، اهمیت استخراج زمرد در معادن ثانویه پایین بوده و غالبا از ذخایر اولیه در شیارها، رگه و شکافها صورت می گیرد و مستقیما از سنگ مادر حاوی آن انجام می شود.
رنگ زمرد چگونه است؟
سنگ زمرد به رنگ سبز با دامنه ای از سبز مایل به زرد تا سبز مایل به آبی دیده میشود ولی بهترین رنگ آن اشباع شده از سبز سیر خالص با تُن رنگی تیره می باشد. این نوع رنگ حتی چنانچه ناخالصی و پاکی آن زیاد باشد باز هم از نوع سبز روشن ولی شفاف آن با ارزش تر است. زمرد شفاف طبیعی که یکی از چهار گوهرسنگ گرانبهاست و با رنگ سبز زیبایش بی شک مشهورترین عضو خانواده بریل است.
دیگر رنگهای بریل نیز ارزش گوهری دارند مانند آکومارین (آبی)، هلیدور و بریل طلایی (زرد)، مورگانیت (صورتی)، بیگسبیت (قرمز) و گوشنیت (بیرنگ). رنگ سبز عمیق زمرد مدیون حضور مقدار ناچیزی از فلزات رنگ زا کرومیوم و یا وانادیوم است. تا قبل از سال 1963 میلادی تصور می شد که رنگ سبز آن فقط بخاطر وجود کروم است تا اینکه معدنی از آن در برزیل یافت شد که وانادیوم نیز در آن مشاهده می شد.
تفاوت زمرد با بریل سبز
مجموعه ای از وانادیوم و کرومیوم باعث تولید رنگ زمردی می شود و هرچه رنگ آهن در زمرد بیشتر باشد به سمت آبی خواهد رفت . امروزه طبق تعریف موسسه گوهرشناسی GIA زمرد ، بریل سبز با درجه غلظت رنگی بالا و تن یا تاریکی متوسط تا تیره است و از نظر نوع رنگ (Hue) بهترین رنگ ، رنگ سبز و سبز مایل به آبی است.
انواع سنگ زمرد و مشابهات اسمی آن
رنگ سبز این گوهر در همه جای جهان یکسان نبوده و بیشتر بصورت نوارها و لکه های تیره و روشن دیده می شود. امروزه برخی در تجارت بین المللی جواهرات، دسته ای که عنصر کرومیوم باعث رنگ سبز آنها شده را زمرد دانسته و دسته دیگر را “بریل سبز” می نامند. گاهی واژه هایی نیز با نام Emerald همراه می شوند که معمولا گمراه کننده می باشند که در عکس بالا توضیح داده شده است.
بهسازی سنگ زمرد چگونه است؟
به علت فشار زیاد هنگام تشکیل زمرد در زمین و شرایط سخت استخراج ممکن است زمرد طبیعی دارای شکستگی ها و ترکهای فراوانی باشد که بهمین دلیل از گذشته تا کنون جهت پوشاندن ترکها آن را در مایعی شبیه روغن مخصوصی قرار داده و زمرد را بهسازی می کنند.
روغن زدن زمرد یک فرایند جهانی است و حدودا ۹۰ درصد زمرد های موجود در بازار روغن خورده اند اما باید توجه داشته باشید کریستال زمرد ما باید دارای شکستگی های رسیده به سطح باشند تا بتوان روغن را به آن وارد کرد. وقتی زمرد راف از معدن استخراج میشود آن را درون بشکه های روغن می اندازند و این روغن موجب روانی و تسهیل در فرایند تراش آن میشود.
جهت بهبود رنگ نگین زمرد چه باید کرد؟
رنگ زمرد تقریبا ثابت است و در برابر نور مصنوعی و یا طبیعی مانند خورشید تغییر نمی کند و فقط در دمای 700 تا 800 درجه سانتیگراد تغییر می یابد. چنانچه انگشتر زمرد شما در نتیجه تماس با مواد شوینده زیبایی و جلای خود را از دست دهد باید آن را در ظریفی از روغن بدون رنگ قرار دهید. برای افزایش کیفیت رنگ و جلوگیری از بازتاب نور در ترک های آن معمولا آن را با روغن یا موم، اپوکسی یا پلاستیک اشباع می کنند.
نحوه تشخیص زمرد طبیعی از بدل
سنگ زمرد تا سال 1840 به شکل مصنوعی تولید می شد ولی امروزه بصورت سنتز شده ارائه می گردد. تشخیص نوع طبیعی از سنتر شده آن بسیار مشکل است و نیاز به دانش و تجربه بالایی دارد. سنگهایی که ممکن است به علت تشابه به جای آن عرضه شوند عبارت اند از: دمانتوئید، دیوپسید، دیوپتاز، گروسولار (گارنت سبز کروم دار).
خوشبختانه با عبور یا انعکاس اشعه ماورا بنفش در کریستال های مصنوعی و یا طبیعی می توانیم تفاوت آنها را مشخص کنیم. انواع مصنوعی آن اشعه ماورا بنفش را از خود عبود می دهند درنتیجه شفاف تر بنظر می رسند. همچنین برخی زمرد های مصنوعی مثل Grown – Flux بدلیل ماده به کار رفته در آنها هنگام قرار گرفتن در معرض با طول موج بالا درخشش فلورسانت قرمز ماتی از خود ساطع می کنند درصورتی که نوع طبیعی آن همچین نوعی بازتاب نمی کنند.
انوع زمرد های سنتز شده (Synthetic Emeralds)
اولین بلور مصنوعی آن در سال 1848 میلادی توسط آ.و. ورنوی در آزمایشگاه تولید شد و تا به امروز تکنیک تولید آن تکامل یافته.
- نوع سنتز شده لنیکس: این سنگها سنتز شده بصورت بلورهای چهارگوش و نه منشورهای هگزاگونال رشد می کنند. ضریب شکست نوری آنها قدری از نوع طبیعی پایین تر است.
- نوع سنتز شده هیدروترمال: ناخالصی های مشخصه شامل اشکال پرمانند (Feathers) از مایعات دوفازی و بلورهای میخی شکل میکروسکپی و ساختارهای رشد شناور کشیده می باشند.
- نوع سنتز شده فلاکس: در این روش زمردهای سنتتیک رشد یافته در آزمایشگاه به روش ذوب است و می توانند دارای ناخالصی هایی مانند اثر انگشت ولی در ابعاد بزرگتر باشند و همچنین آثار بجای مانده از فرآیند فلاکس در آنها پدیدار است.
- نوع سنتز شده ریجنسی: این نمونه با روش اصیل لیند (Linde) و شیوه یونیون کاربید سنتز شده اند. ضریب شکست نور مشابه نوع طبیعی دارند، گرچه وزن مخصوص آنها قدری پایین تر و 2.68 می باشد. محتوی آهن آنها بسیار کم است و در زیر اشعه ماورا نور چراغ قوه و یا اشعه بنفش موج کوتاه و فلورسانس قرمز رنگ قوی دارند.
تراش های معروف سنگ زمرد
تراش Emerald Cut
این گوهر دارای بلوربندی هگزاگونال، کلیواژ (رُخ) ندارد و تورق های آن به صورت موازی موازی با صفحه انتهایی می باشد. بیشتر آنها دارای درز و شکافهای سطحی می باشند که موجب می شود سوار کردن و پاک کردن آن در کنار سختی بالای این کانی و از طرف دیگر شکنندگی بالا کار تراش را سخت نماید.
با این حال این موانع از تلاش و خواسته جواهر تراشان نشده و آنها معمولا از سبکی که به “تراش زمردی (Emerald Cut)” یا چهارگوش معروف است استفاده می کنند. این نوع تراش که درواقع نوعی از طرح تراش پله کانی است صفحاتی را در چهار گوش آن ایجاد کرده که علاوه بر درخشندگی و زیبایی، مقاومت آن را در برابر فشارهای فیزیکی یا مکانیکی افزایش می دهد.همچنین نوعی تراش اشکی آن نیز وجود دارد.
چنانچه سنگ زمرد با رنگ زرد و مات و غیر شفاف و یا دارای ناخالصی های فراوانی در خود باشد باید از تراش کابوشن (Cabochon) یا همان تراش گرد استفاده می کنند. این نوع تراش بصورت نیمکره و بیضی شکل بوده و بیشتر در انگشتر های جواهر سنگی کاربرد دارد. در صورت کیفیت پایینتر معمولا آن را به صورت مهره تسبیح و گردنبند درمی آورند.
ذخایر زمرد در جهان کدامند؟
امروزه بهترین انواع این گوهرسنگ از کلمبیا به دست می آید. انواع باکیفیت پائین تر و دارای تون رنگی متوسط تا روشن، از معادن برزیل به دست می آیند. همچنین اتریش، هند، استرالیا، افریقای جنوبی، مصر، امریکا، نروژ و پاکستان دارای معادن زمرد می باشند.
در چند دهه گذشته، میزان گونه های باکیفیت در زیمبابوه، زامبیا و تانزانیا نیز افزایش یافته است. فقط انواعی از آن که دارای بهترین کیفیت پاک و بی عیب هستند. اغلب آنها دارای درزه و ادخال های کوچک از کانی دیگر می باشند.
در شمال سوردلوفوسک روسیه اغلب آنها مات و یا زرد بوده و نوع با کیفیت آنها بسیار کمیاب است. زمرد های پنج شیر افغانستان با اندازه بلور (بسیاری بیش از ۱۰۰ قیراط) و شفافیت خوب با بهترین انواع پیدا شده در کلمبیا که هیچ مشابهی در ۴۰۰ سال گذشته نداشته اند، رقابت می کنند. به تازگی منابعی نیز از این سنگ در اتیوپی مشاهده شده است.
در ادامه با این معادن بیشتر آشنا می شویم و به توضیح آنها می پردازیم.
مهمترین ذخایر و معادن سنگ زمرد در جهان:
- زمرد با کیفیت کلمبیا: که دارای مقادیر قابل توجهی آهن است که باعث افزایش وزن مخصوص و ضریب شکست نور در این سنگ می شود. کانی میهمان آنها به شکل تیغه اره می باشد. مهمترین معادن کلمبیا شیوور، گاشالا بوربار، کاسکووز و موزو است. در تمامی این معادن از کانی های میهمان که قبل ار رشد بلورهای زمرد وجود داشته اند اثری نیست.
- معادن زمرد هندوستان: کانی های میهمان در این منطقه در دو فاز مختلف رشد کرده و اکثرا به شکل کما(،) دیده می شوند و کمانی فوکسیت که نوعی میکای غنی از فلز کروم است همیشه در آن وجود دارد. رنگ زمردهای کلمبیا مانند تلالو و رنگ آمیزی برگهای درخت در یک باغچه زیر نور آفتاب بهاری است!
- دره پنج شیر افغانستان یکی از نقاطی است که زمرد در سنگهای اسکارن کربناتی به همراه کوارتز و آنکریت یافت می شود و به دلیل شفافیت و کیفیت عالی قادر به رقابت با سایر نقاط دنیا می باشد. متاسفانه عدم فناوری استخراج و جنگهای داخلی و سیاسی موجب کاهش استخراج این کانی از این منطقه شده است.
- در پاکستان معادنی به تازگی یافت شده که زمردهای آن کاملا شبیه کلمبیا می باشند و محتویات مایع آن به فراوانی و در اشکال مختلف دیده می شود.
- معدن سانداوانا در زیمبابوه نیز دارای زمرد هایی است که کانی میهمان آنها ترمولیت است و بلورهای سوزنی شکل بلند و خمیده ای را تشکیل می دهد.
- در معادن ترانسوال در آفریقای جنوبی مشخصه زمرد، بلورهای کوچک و تا حدی تخریب شده میکاست. کانی میهمان آن اغلب مولبیدنیت است که با درخششی متالیک و بلورهای کوچک قابل تشخیص است. شکافهای پر مانند که از هر طرف بلور میهمان را احاطه کرده اند نیز دیده می شوند.
نحوه نگهداری سنگ زمرد چگونه است؟
اصولا خانواده بریل دارای ساختاری شکننده می باشند و فرم شکستگی آنها همانند بی نظم است بنابراین در نگهداری سنگ زمرد بسیار دقت کنید که مورد اصابت ضربه مخصوصا در تورق های آن صورت نگیرد. برای از بین بردن معایب و افزایش کیفیت رنگ، آنها را در روغن ها و ترکیبات شیمیایی مخصوصی قرار میدهند. چنین ادخالهایی، به ویژه در سنگهای باکیفیت بالا، با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نمی باشد.
استفاده از دستگاه اولتراسونیک و حرارت می تواند روغن را از ترکهای سنگ خارج و متقابلا کاهش شفافیت و حتی شکستن آن شود. بنابراین بهتراست حین کارهای خانه مانند آشپزی و یا شستشو انگشتر یا گردنبند زمرد خود را دور کنید.
نحوه ارزش گذاری سنگ زمرد
نکته مهم این است که در ارزش گذاری سنگ زمرد فاکتورهایی مثل کشور یا محل استخراج مهم نیستند بلکه ویژگی هایی نظیر رنگ، شفافیت و نوع تراش بر روی آن تاثیر دارند. به عنوان نمونه گونه ای که در کشور کلمبیا یافت شود همیشه با کیفیت نیست و دلیل بر کیفیت بالای آن نمی باشد چه بسا ممکن است انواعی از افغانستان یافت شود که خیلی ارزش بالاتری نسبت به کلمبیا داشته باشند.
ویژگیهای زمرد با کیفیت چیست؟
- 1- وزن: این گوهرسنگها معمولا در اندازه های کوچک پیدا می شوند. زمردی بیشتر از 50 قیراط هم قیمت الماس با همین قیراط را دارد! برخلاف الماس که زیر 1 قیراط هم درخشندگی خود را نشان می دهد، سنگ زمرد فقط در قیراط بالاتر این امکان را دارد. بنابراین وزن پارامتری اساسی در تعیین قیمت آن است.
- 2- رنگ: همانطور که قبلا ذکر شد هر چه رنگ سبز این گوهر پررنگ تر و شدیدتر، سرزنده تر و غیر مات باشد ارزش آن چندین برابر می شود.
- 3- شفافیت: گونه های بی عیب این گوهر معمولا کمیاب و بسیار گران بها هستند. ناپاکیها در سنگ زمرد ظاهری شبیه خزه یا شاخه های درخت دارند. اغلب گونه های درشت، معایب و ترک هایی دارند و یا رنگ آنها دارای جلوه های ابری هستند.
- 4- درخشندگی: این فاکتور که وابسته به نوع تراش است نیز همانند سایر سنگهای قیمتی دیگر روی قیمت آن تاثیر دارد.
زمرد سنگ ماه تولد چه کسانی است؟
رنگ سبز تجلی کننده طبیعت بهار شکوهمند هست و حتی رنگ ونوس خدای روم باستان نیز می باشد. بنابراین سنگ زمرد اهدا کننده عشق جاودانه و زیبایی به متولدین اردیبهشت (ماه می) به عنوان سنگ ماه آنها است. در برخی فرهنگ ها از این گوهر جهت هدیه بیستمین، سی و پنجمین و یا پنجاهمین سالگرد ازدواج استفاده می شود.
خواص زمرد در چاکرا درمانی
به علت رنگ سبز زمرد این گوهرسنگ چاکاری چهارم یعنی قلب را تحت تاثیر قرار می دهد. این گوهر خالص ترین جریان بلورین پرتو سبز است و سنگی است که پاکترین و خالص ترین نماینده الگوی انرژی چاکرای قلب می باشد.
از خواص زمرد در چاکرا درمانی جهت گشودن قلب به روی عشق، بخشش، دلسوزی و اعتماد استفاده می شود. این سنگ ترغیب کننده فرد به زندگی و عمل نمودن از روی قلب است و به فرد کمک می کند تا مرکزیت یافته و در خرد قلبی باقی بماند و دلشکستگی اش را درمان کند.
این گوهر به فرد امکان می دهد تا ذات مهربان و حمایتگر خود را بدون ترس از آسیب پذیری به نمایش بگذارد. این یک گوهری شگفت انگیز برای فعال کردن خلاقیت هنری و ایجاد تمرکز بر فعالیتهای زندگی است. کسانی که مدیتیشن یا یوگا انجام می دهند با این سنگ تمرکزشان افزایش می یابد.
خواص سنگ زمرد از نظر جسمانی
از نظر جسمانی از خواص زمرد می توان برای تقویت قلب، خون و دستگاه گردش خون استفاده کرد. همچنین برای غده تیروئید، اسهال خونی و باز کردن عروق خونی بسیار موثر است. همانطور که ارسطو نیز گفته در گذشته از خواص سنگ زمرد برای علاج سرطان و صرع نیز استفاده شده است.
خواص زمرد در باورهای قدیم
در ایام قدیم باور بر این بود که این گوهر روح و جسم را باهم هماهنگ می کند. پزشکان یونانی از دود ذرات پودر شده آن برای علاج تنگی نفس، سرماخوردگی و حتی مارگزیدگی نیز استفاده می کردند. در ادبیات ایرانی نیز از خواص سنگ زمرد گفته شده هرگاه این گوهر را در جلو چشم مار افعی بگذاریم پرتو آن چشم مار را کور می کند!
خواص سنگ زمرد در احادیث
از حضرت امام موسی کاظم (علیه السلام) منقول است که انگشتری زمرد در دست کردن موجب آسانی است که در آن هیچ دشواری نباشد.
در حدیثی دیگر از حضرت امام رضا (علیه السلام) به همین لفظ وارد شده اما به لفظ زبرجد. و فرمود که انگشتر زمرد در دست داشتن فقر را به توانگری بدل می کندهمچنین در حیله المتقین ص 18 درباره خواص زمرد گفته شده ” در دست داشتن این گوهر فقر را به ثروت تبدیل می کند”. بی دلیل نیست که پادشاهان از این سنگ در اشیا نزدیک خود به نشانه تجملات استفاده می کردند.
خواص زمرد در متون کهن ایرانی
در جواهر نامه (ابنیه 177) نیز درباره خواص زمرد گفته شده که کودکی که آن را بر او ببندید دیگر دچار صرع نمی شود. همچنین اگر حشرات موزی وی را گزیده باشند مقدار هشت جو از آن را خورد کرده و به شخص بخورانند باد که ضهر قبل از اثر باز دارد.
سنگ زمرد دافع همه زهر هاست. شربت وی دو جو بود بسایند و دوغ علیل را دهند کی زهر خورده بود به بول از وی جدا گرددعجایب المخلوقات 145
همچنین در عرایس الجواهر ص 56 آمده است که: طبیعت سنگ زمرد سرد و خشک است و هرکه آن را داشته باشد خواب بد نبیند و گویند شکم اسهال را سود دارد. اگر از این سنگ به ران زن حامله ببندند زایش اون آسان می شود. اگر از آن قدری به آب صمغ بسایند و بر جذام مالند شفا دهد.
اقا خیلی وبسایتتون عالیه
وای خیلی خوبه ساییتون